مروری بر انواع قرص های مسکن

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ( آسپیرین – ایبوبروفن – دیکلوفناک – ناپروکسن )

این گروه از داروها بدلیل جلوگیری از تولید پروستاگلاندین ها سبب کاهش درد می شوند . پروستاگلاندین ها موادی هستند که بطور طبیعی در بدن وجود دارند و سبب تحریک انتهای اعصاب و بوجود آمدن احساس درد در انسان می شوند .

Acetaminophen استامینوفن

این دارو سبب کاهش درد و تب می شود. ما بطور کامل مکانیسم تاثیر ضد درد استامینوفن را نمی دانیم اما این مطلب مشخص است که بر عکس داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی که در سطح و عضلات و مفاصل و استخوانها تاثیر می گذارند – استامینوفن با مهار حس درد در مغز و نخاع سبب کاهش درد می شود .

Antihistamines آنتی هیستامین ها

آنتی هیستامین ها داروهایی هستند که با مها ر گیرنده های مربوط به خارش – تحرکات بینی – ترشح خلط و عطسه سبب کنترل آنها می شوند – این داروها عموما بعنوان ضد حساسیت در بین مردم شناخته می شوند – با توجه به شیوع آلرژی در بین مردم – هر سال آنتی هیستامین ها ی جدیدی ساخته و وارد بازار دارویی کشور ها می شوند که از مهمترین آنها می توان از داروهای زیر نام برد :

دیفن هیدرامین – کلرفنیرامین – کلماستین – هیدروکسی زین – پرومتازین – لوراتادین – زادتین – سیتیریزین – کتوتیفن – پیریلامین مالئات و …

Decongestants دکونژستانها ( ضد احتقانها )

دکونژستانها داروهایی هستند که باعث تنگی رگهای مخاط بینی شده و سبب فروکش کردن التهاب و ورم و احتقان در این ناحیه می شوند از داروهای ضد احتقان بدون نسخه می توان ازپزودو افدرین و فنیل افرین نام برد. که فنیل افرین در بازار دارویی ایران درترکیب قرص آنتی هیستامین دکونژستان وجود دارد .

Cough Medicines داروهای سرفه

داروهایی که برای سرفه تجویز می شود دو دسته هستند : یکی داروهای ضد سرفه Antitussives و دیگری اکسپکتورانت ها – داروهای ضد سرفه سبب مهار رفلکس سرفه می شوند که از جمله آنها می توان از دکسترومتورفان و کلوبوتینول نام برد. گروه دیگر این داروها اکسپکتورانت ها هستند که سبب رقیق شدن خلط شده وبدین وسیله باعث می شوند که با هر بار سرفه مجاری تنفسی از خلط و ترشح پاک شود. که در این گروه گایافنزین قرار دارد که هم بصورت مجزا و هم درترکیب اکسپکتورانت ساده و کدئین وجود دارد

جدول زمانی علائم سرماخوردگی و راههای کنترل آن با داروهای OTC

هنوز درمان قطعی برای درمان سرماخوردگی وجود ندارد و داروها فقط سبب کنترل علائم و بهبودی حال عمومی بیمار می گردند تا زمانی که مقاومت خود بدن سبب از رفتن ویروس گردد. اما داروها هیچگاه نمی توانند حتی سبب بهبودی کامل علائم سرماخوردگی و آنفلوآنزا گردند . در اینجا ما بطور خلاصه روشهایی را برایتان بازگو می کنیم تا شما بتوانید از داروهای ضد سرماخوردگی فواید بهتر و بیشتری را ببرید .

در منزل بمانید و استراحت کنید – بخصوص اگر تب داریدسیگار نکشید و در معرض دود سیگار دیگران قرار نگیرید

مایعات فراوان مانند آب – آب میوه – و سوپ رقیق میل نمایید

در این مدت از مشروبات الکلی استفاده ننمایید.

تا زمان بر طرف شدن التهاب گلو آب نمک ولرم غرغره کنید می توانید از آب نبات ها یا قرصهای مکیدنی مربوط به التهاب گلو استفاده نمایید که می تواند سبب تخفیف درد گلو گردد.

اگربینی شما درد ناک و متورم شده است می توانید از قطره های کلرور سدیم برای رقیق شدن ترشحات بینی استفاده نمایید که سبب کاهش حساسیت بینی می گردد.

داروها ی OTC بسیار زیادی برای کنترل سرماخوردگی وجود دارد اگر می خواهید برای درمان علائم سرماخوردگی خود از داروهای OTC استفاده نمایید از جدول زیر استفاده ببرید :

داروی OTC علائم روزاستامینوفن و ایبوبروفن سرگیجه و التهاب و درد مختصر در گلو ۱آنتی هیستامین هایی مانند دیفن هیدرامین یا کلرفنیرامین آبریزش بینی ۲داروهای ضد احتقان مانند پزودوافدرین یا آنتی هیستامین دکونژستان گرفتگی بینی ۳ضد سرفه مانند دکسترومتورفان سرفه های خشک ۴اکسپکتورانت ها مانند گایافنزین یا خود شربت اکسپکتورانت سرفه های خلط دار ۵و۶به داروهای بیشتری نیاز نیست استراحت و خوردن مایعات کمک به شما خواهد کرد گرفتگی صدا یا کلفتی صدا ۷چگونگی استفاده کردن از مطالب برشور داروها ی بدون نسخه OTC

هرچند برای تهیه و خرید داروهای بدون نسخه نیازی به تجویز پزشک نیست اما این داروها نیز همانند داروهای تجویزی توسط پزشکان می تواند سبب بروز عوارض جانبی ناخواسته و گاهی بسیار جدی در استفاده کنندگان گردد. در طی سطور آینده شما را با چگونگی استفاده از بروشورهای داروهایOTC ویا مطالبی که شما از داروسازان محترم یا پزشک خانوادگی خود باید پیرامون این داروها سوال کنید آشنا خواهیم کرد:

۱ – ترکیبات دارویی : شامل ماده موثر موجود در دارو است که سبب کاهش علائم در شما می گردد – معمولا ممکن است یک دارو از چند جزء موثر تشکیل شده باشد که در ابتدای بروشورهای دارویی این مطالب درج شده است. و بوضوح این ترکیبات توضیح داده شده است .

۲ – اندیکاسیونها یا موارد مصرف دارو که مصرف آن سبب بهبودی آنها در بیمار می گردد

۳- هشدارها که شما هنگامی که این دارو را استفاده می کنید باید بدانید شرایط استفاده از غذاهای همراه – دارو ها و یا رانندگی همراه با استفاده از آنها چیست ؟

۴ – چگونگی مصرف که در چه زمانی مصرف آنها بهتر است.

۵ – سایر اطلاعات مهمی که ممکن است لازم باشد بدانید ( همانند روش نگهداری و …)

۶ – مواد نگهدارنده و رنگهای خوراکی و سایر مواد شیمیایی که همراه دارو وجود دارد – دانستن این نکات بخصوص برای افرادی مهم است که به ماده یا رنگ خاصی حساسیت دارند.

۷ – آدرس یا تلفن سازندگان آن که اگر نیاز به اطلاعات بیشتری داشتید باآنها تماس بگیرید.

در زیر لیستی از سوالاتی که در این موارد باید از پزشک یا داروسازتان سوال کنید را برایتان می آوریم :

این دارو چه کاری انجام می دهد؟این دارو را چه موقع باید مصرف کنید ؟اثرات جانبی و واکنشهای ناخواسته این دارو در بدن چه چیزهایی می تواند باشد ؟این دارو با چه غذاها یا نوشیدنی هایی تداخل دارد؟در زمان مصرف دارو چه نوع فعالیتهایی باید کم شود یا با احتیاط انجام شود؟چگونه می توانیم بفهمیم که دارو اثر کرده است ؟آنچه باید راجع به داروهایی که تهیه می کنیم. بدانیم ؟نام ژنریک و تجارتی دارو

عوارض جانبی دارو و طریقه مقابله با بروز عوارض احتمالی

تا چه مدت باید این دارو را مصرف کنیم

زمان مصرف آن ( موقع خواب – قبل یا بعد از غذا و…)

در هنگام سرماخوردگی و مصرف داروهای بدون نسخه چه زمان باید به پزشک مراجعه نمود؟

۱ – هنگامی که از مصرف داروهای سرماخوردگی سودی نبردید و تاثیری در حال شما نداشت.

۲ – هنگامی که احساس می کنید شدت بیماری در شما زیاد است و شما را خیلی ناراحت کرده است.

۳ – هنگامی که پس از گذشت دوره درمان هنوز هم احساس ناراحتی دارید.

۴ – زمانی که بدلیل مصرف داروهای بدون نسخه دچار عوارض جانبی آن شدید.

مهمترین عوارض جانبی داروهای بدون نسخه

آسپیرین و سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

عارضه جانبی اصلی این داروها مشکلات گوارشی است. که این مشکلات می تواند از یک ناراحتی ساده معده تا خونریزی ها ی گوارشی باشد که مورد اخیر بیشتر در سنین بالاتر اتفاق می افتد . هرچه مقدار مصرف این داروها و طول دوره درمان با این داروها بیشتر باشد احتمال بروز خونریزی های گوارشی بیشتر است ۰ اما از یاد نباید برد که حتی با مصرف یک عدد قرص آسپیرین یا سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نیز ممکن است خونریزی گوارشی اتفاق بیافتد .

از عوارض جانبی دیگر این داروها آسیبهای کلیوی است که از یک التهاب قابل برگشت ساده کلیه تا آسیب های پایدار جدی می تواند متغیر باشد.از جمله عوارض دیگر آسپیرین و سایر مسکن های ضد التهاب غیر استروئیدی بالا رفتن فشار خون بخصوص در کسانی است که از داروی فشار خون استفاده می کنند و این بدلیل تاثر آنها بر داروهای ضد فشار خون است.

استامینوفن

هر چند این دارو در بسیاری از افراد داروی بی خطری است اما در هنگام مصرف طولانی مدت این دارو بخصوص در انواعی که حاوی کافئین یا کدئین است می تواند مخاطراتی را برای کبد و کلیه بوجود آورد ( analgesic nephropathy ). کافئین در قرصهای آکسار ( آ سی آ – A.C. A ) وجود دارد این موارد اکثرا پس از سالها مصرف مداوم و یا در مسمومیت های دارویی ممکن است اتفاق بیافتد.

آنتی هیستامین ها

آنتی هیستامین ها بدلیل حالت خواب آلودگی و رخوتی که در انسان ایجاد می کنند ممکن است در هنگام رانندگی یا کارکردن با ماشین آلاتی که نیاز به هوشیاری دارند مخاطراتی را برای بیمار بوجو آورند.

از عوارض دیگر آنها خشکی دهان و چشم است که گذرا است و با قطع دارو برطرف می شود.

داروهای ضد سرفه

کدئین که در داروهای ضد سرفه بکار میرود ممکن است بطور موقت سبب خواب آلودگی – یبوست – و یا حالت تهوع گردد دکسترومتورفان اثر خواب آلودگی کمتری نسبت به سایر داروها دارد و به میزان کمتری نیز ممکن است سبب مشکلات گوارشی گردد . هر چند ممکن است علائم عصبی و بی قراری و تحریک پذیری در فرد ایجاد نماید.

کودکان

از آنجاییکه متابولیسم داروها در کودکان با زرگسالان متفاوت است لذا باید دارو در کودکان بدرستی مصرف شود تا کمترین عارضه را برای آنان داشته باشد. به همین دلیل باید قبل از مصرف دارو بدرستی بدانید چه دارویی را مجاز هستید بدون توصیه پزشک و در چه زمانی و در چه مدتی مصرف کنید . لذا به این نکات توجه داشته باشید :

استامینوفن عموما دارویی است که بعنوان مسکن در کودکان مصرف می گردد

کودکانی که با مصرف آسپیرین دچار حساسیت می شوند و بعنوان مثال باعث تشدید آسم در آنها می شود ممکن است با مصرف سایر داروها ی مشابه مانند ایبوبروفن نیز ممکن است دچار همان علائم گردند

از آنجائیکه مصرف آسپیرین در سنین زیر ۱۸ سال ممکن است باعث بروز سندرم ری Reye’s syndrome که نوعی آسیب مغزی است شود در این سنین اسپیرین بدون نسخه پزشک مصرف نشود.

بدون تجویز پزشک از مصرف داروهای کدئین دار در کودکان استفاده نکنید.

چگونه دارو را در کودکان درست و به اندازه مصرف کنیم

وقتی پزشک دستور مصرف یک دارو را هر ۶ ساعت تعیین می کند یعنی شما ۴ بار در شبانه روز باید به کودک دارو بدهید ( صبح – ظهر -ابتدای غروب و موقع خواب ) و این بدان معنی نیست که نصف شب کودک را برای دارو خوراندن از خواب بیدار نمایید.

در دادن میزان دارو به کودک دقت کافی مبذول دارید – در مورد اندازه های مصرف مایعات دارویی ( شربتها ) از پزشک یا داروسازتان سوال کنید – و یا با سرنگ میزان گنجایش قاشقهای مرباخوری و چایخوری و غذاخوری را یک بار اندازه بگیرید تا در هنگام دادن دارو بدانید به چه میزان به کودک خود دارو می دهید – چون اندازه قاشقها ی مختلف متفاوت است اما بطور کلی یک قاشق چایخوری یک سی سی – یک قاشق مرباخوری ۲/۵ سی سی و یک قاشق غذاخوری استیل حدود ۵ سی سی گنجایش دارد.

اگر با دادن دارو کودکتان دچار واکنشهای ناخواسته گردید و برایش مشکلی پیش آمد شما باید بیماری کودک – دارو و دوز داروی مصرفی و عوارض بوجود آمده را یادداشت کنید و با پزشک کودکتان تماس بگیرید

سعی کنید برای کودکتان شناسنامه بهداشتی داشته باشید و در آن بیماریهای مهم و حساسیت به داروها و غذاها و واکسیناسیونهای انجام شده برای کودک را در آن ثبت نمایید.

سنین بالا و سالخوردگان

از آنجاییکه اکثر سالخوردگان تحت درمان دارویی با تجویز پزشک می باشند لذا بدلیل احتراز از واکنشهای دارویی لازم است دادن داروهای بدون نسخه نیز با توجه کامل به سایر داروها ی آنها و حتی المقدور با نظر پزشک باشد.

از آنجاییکه ریسک ابتلا به خونریزی های گوارشی و بیماریهای کلیوی در سالخوردگان بیشتر از سایر افراد است مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند آسپیرین با ید حتما با تجویز پزشک باشد

داروها ی ضداحتقان مانند پزودو افدرین و آنتی هیستامین دکونژستان میتواند سبب افزایش فشار خون و حتی افزایش فشار داخل چشم و بروز گلوکوم ( آب سیاه ) گردد. در افراد سالخورده این داروها میتواند باعث احتباس ادرار گردد – همچنین بدلیل تداخل با داروهایی مانند پروپرانولول – انسولین و سایر داروهای پایین آورنده قند خون و داروها ی ضد افسردگی باید همراه با آنها مصرف نشود.

بدلیل تداخل دارویی پزودو افدرین با داروهای ضدافسردگی وانواع آرامبخش ها و همچنین داروهای ضد تشنج و صرع نباید همراه با این داروها مصرف شود

خانمهای باردار و خانمهای شیرده

از انجاییکه هر دارویی در خانمای باردار یا شیر ده ممکن در کودکشان تاثیر داشته باشد / باید قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنند اما بطور کلی موارد عمومی مصرف داروهای بدون نسخه را در این گروه از بیماران ذکر می کنیم :

حاملگی

در طول حاملگی برای تسکین درد بی ضررترین دارو استامینوفن ساده استاز آنجاییکه مصرف آسپیرین در خانهای حامله ممکن است سبب بروز ناهنجاری در جنین و یا مشکلاتی در زمان زایمان گردد مصرف آن در زمان حاملگی نباید صورت گیرد.

مصرف سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نیز بدلیل احتمال بروز ناهنجاری بخصوص در سه ماهه سوم ممنوع است.

دوران شیردهی

مصرف استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوبروفن در طی دوران شیردهی بعنوان مسکن مجاز است و مشکلی ایجاد نمی کند.

از آنجاییکه آسپیرین در شیر مادر ترشح می شود و ممکن است سبب خونریزی و بثورات جلدی گردد باید در دوران شیردهی بخصوص در شیردهی زیر یک سال مصرف نشود.

آنتی هیستامین ها نیز در شیر مادر ترشح می شود و مصرف طولانی مدت آنها ممکن است سبب خواب آلودگی ویا اختلال خواب – بی قراری و یا گریه در نوزاد گردد.

توصیه های کلی

توجه به نکات زیر سبب به حداقل رسیدن عوارض جانبی در خانم های باردار یا شیرده می شود

تحت هیچ عنوان در سه ماهه اول حاملگی دارو بدون مصرف پزشک مصرف نکنید

در دوران شیردهی دارو های خوراکی را پس از شیردادن به نوزاد یا قبل از خواب طولانی نوزاد مصرف کنید

در این مدت داروهای طولانی اثر یا قوی را مصرف نکنید

تغییرات ی یا جسمانی نوزاد خود را که ممکن است بدلیل اثرات جانبی داروها بوجود آمده و قبل از مصرف دارو نبوده است مد نظر داشته باشید

سایر گروهها ی آسیب پذیر

در زمان ابتلا به بیماریهایی مانند دیابت – نقرس – بیماریهای عروقی – فشارخون بالا – بیماریهای کلیوی یا کبدی – بیماریهای قلبی و آسم باید داروها با احتیاط مصرف شود چون احتمال بروز عوارض جانبی در این موارد بیشتر است./خ-ش

پزشکان ایران