هیچ چیز بدتر از این نیست که شب هنگام، با گرفتگی عضلات پا از خواب بیدار شویم! این درد ممکن است فقط چند ثانیه طول بکشد، اما به هر حال از کیفیت خواب ما می کاهد. این مشکل تنها محدود به بزرگسالان نیست و کودکان نیز ممکن است این درد را تجربه کنند…
چرا عضلات پا دچار گرفتگی می شوند؟ چگونه می توانیم آن را درمان کنیم؟ گاهی با کارهای خیلی ساده مثل پوشیدن کفش مناسب پیاده روی می توانیم احتمال گرفتگی ماهیچه پا را کاهش دهیم؛ برای آشنایی بیشتر با راهکارهای دیگر درمان این نوع گرفتگی، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید…
گرفتگی عضلات پا
هنگام گرفتگی، عضلات پا به طور ناگهانی سفت و دچار درد می‌شوند. گاهی این درد به قدری شدید است که ما را از خواب بیدار می کند. این وضعیت ممکن است چندین دقیقه یا فقط چند ثانیه ادامه داشته باشد.
گرفتگی شبانه ی پا هم در بزرگسالان شایع است و هم در کودکان؛ اما با افزایش سن، احتمال وقوع آن بیشتر می شود. این نوع گرفتگی در ۵۰ تا ۶۰ درصد بزرگسالان و حدود ۷ درصد کودکان گزارش شده است. همچنین این مشکل در میان زنان شایع‌تر است. حدود نیمی از افراد بالای ۵۰ سال به گرفتگی عضلات در هنگام شب دچار می شوند.
بیش از ۲۰ درصد بیمارانی که گرفتگی پا را تجربه می کنند، در طول روز نیز علائم آن را دارند. در این موارد، علائم گرفتگی به اندازه ی کافی آزار دهنده و مزاحم است. از این رو افراد می‌بایست دنبال مراقبت های پزشکی باشند.
ویژگی های بالینی
گرفتگی شبانه ماهیچه پا دردناک و ناتوان کننده است و به طور متوسط هر بار به مدت ۹ دقیقه طول می کشد. گاهی ممکن است پس از هر بار گرفتگی شدید، چندین ساعت نیز گرفتگی های راجعه (برگشتی) را تجربه کنید. گاهی نیز ممکن است درد بیشتر از ۹ دقیقه طول بکشد.
گرفتگی پا معمولاً شب ها اتفاق می‌افتد و باعث بی خوابی می‌شود. در این حالت، معمولاً ماهیچه ی عقبی ساق پا درگیر می شوند، اما گرفتگی کف پا و ران نیز شایع است. مبتلایان به گرفتگی شبانه عضلات پا معمولاً آن را با این عبارت ها توصیف می کنند: اسپاسم، سفت شدن، پیچ خوردگی، کشیدگی، انقباض غیر ارادی (تتانی)، ورم یا تشنج عضله.
همچنین گرفتگی ممکن است بدون حرکت (ایزومتریک) باشد و یا سبب حرکت اندام (مانند کشیدگی بیش از حد کف پا) شود.
علت گرفتگی شبانه پا چیست؟
اکثر گرفتگی‌های شبانه عضلات پا، دلیل مشخصی که پزشکان بتوانند آن را کشف کنند، ندارند؛ اما موارد زیر چند علت گرفتگی عضلات پا هستند:
- ساختار متفاوت پا؛ مثلاً کف پای صاف یا زانویی که در جهت نادرست خم می شود.
- نشستن نادرست یا طولانی مدت در یک حالت.
- ایستادن یا راه رفتن زیاد روی زمین سفت و سخت.
- تغییر تعادل مایعات در بدن، که ممکن است در موارد زیر رخ دهد:
- مصرف داروهای مدر (دیورتیک)
- دیالیز
- عرق کردن بیش از حد
- ورزش کردن (این راهکارها به بهبود درد عضلات بعد از ورزش کمک می‌کنند.)
- داشتن شرایط خاص مثل بیماری پارکینسون، دیابت یا کم کاری تیروئید
- بارداری: برخی زنان باردار به اندازه ی کافی منیزیم دریافت نمی کنند. در نتیجه، به گرفتگی پا دچار می شوند.
- مصرف داروهای خاص
جلوگیری از گرفتگی شبانه عضلات پا
به این منظور می توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:
- چند دقیقه قبل از خواب، از دوچرخه ثابت استفاده کنید، اگر معمولاً به میزان کمی ورزش و تمرین می کنید، این مورد می تواند کمک کننده باشد.
- تمرینات کششی انجام دهید.
- کفش هایی بپوشید که قالب محکمی دارند و از پا (به ویژه پشت و اطراف پاشنه) حمایت می کنند.
- مقدار زیادی آب بنوشید، به ویژه اگر داروی مدر (دیورتیک) مصرف می کنید. البته اگر پزشک مصرف مایعات را برایتان محدود نکرده است.
- کافئین و الکل کمتری مصرف کنید.
- هنگام ورزش، محیط را خنک نگه دارید؛ در اتاق و آب و هوای خیلی گرم ورزش نکنید.
اگر دچار گرفتگی عضلات پا شدید…
اگر عضله شما دچار گرفتگی شد، به آرامی آن را بگیرید و بکشید. برای جلوگیری از گرفتگی های بیشتر می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
- پیاده روی کنید یا پاهای خود را به آهستگی تکان دهید.
- دراز بکشید و پاهایتان را بالاتر از سطح بدن قرار دهید.
- با آب گرم حمام کنید یا به مدت ۵ دقیقه روی ناحیه دچار گرفتگی آب اسپری کنید.
- با یخ پیچیده شده در حوله، محل گرفتگی را مالش دهید.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در موارد زیر، حتماً لازم است به پزشک مراجعه کنید:
- در طول شب چندین مرتبه از گرفتگی عضلات از خواب بیدار شوید.
- درد ناشی ازگرفتگی عضله کیفیت خواب شما را بهم بریزد.
- گرفتگی با درد شدیدی همراه باشد.
- اسپاسم عضلانی در نواحی دیگری از بدن‌تان مانند پشت و شکم رخ دهد.
آیا آزمایش مشخصی برای این مشکل وجود دارد؟
احتمالاً نه. پزشک یا پرستار در مورد علائم‌تان با شما صحبت خواهد کرد و معایناتی را برای یافتن دلیل گرفتگی شبانه ی پا انجام خواهد داد. بسته به علائم و معاینات ممکن است به انجام آزمایش خون نیز نیاز باشد.
راه‌های درمان گرفتگی عضلات پا هنگام شب
در این مورد، درمان هر فرد متفاوت از دیگران است. بیشتر افراد قبل از پیدا کردن درمان مؤثر، چندین راه مختلف را امتحان می کنند. گزینه های درمان، معمولاً شامل موارد زیر است:
تغییر سبک زندگی، مثلاً انجام تمرینات متفاوت، انجام تمرینات کششی، پوشیدن کفش هایی با قالب حمایتی خوب یا مصرف مایعات کافی.
مصرف مکمل‌هایی که به صورت قرص یا کپسول در دسترس هستند و یا مصرف مایعات حاوی مواد معدنی یا ویتامین هایی که نیاز بدن را تأمین می کنند. درباره ی ویتامین‌ها، مواد معدنی و داروهای گیاهی، از پزشک خود راهنمایی بگیرید.
مصرف هرگونه دارویی که سبب گرفتگی عضلات می شود را قطع کنید. البته، هرگز این کار را بدون مشورت پزشک انجام ندهید.
آن دسته از داروهای تجویزی را مصرف کنید که به بهبود خواب، آرامش ماهیچه ها، آرام کردن اعصاب یا دیگر موارد کمک می کنند. البته این مورد فقط با اجازه پزشک و در صورتی که درمان های دیگر پاسخ ندهند، توصیه می شود.
اگر فرزندمان به گرفتگی شبانه پا دچار شد، چه کنیم؟
این مشکل در میان کودکان بسیار رایج است. چنانچه کودک شما علائم زیر را داشت، با پزشک مشورت کنید:
- گرفتگی های مداوم
- نداشتن خواب کافی به علت گرفتگی پا
گرفتگی عضلات پا هنگام شب، ممکن است ریشه ی خانوادگی داشته باشد. اگر فرد دیگری در خانواده شما دچار چنین مشکلی‌ست، حتماً آن را به پزشک خود اطلاع دهید
منبع:لافارر
